Thuyết tân tự do - liệu có thật sự hiệu quả?

Thuyết tân tự do có là phương án giúp xã hội thịnh vượng?

Thuyết tân tự do được khởi xướng bởi Hayek và Friedman, ông tin rằng khủng hoảng kinh tế do bởi sự can thiệp của chính phủ vào thị trường. Thuyết tân tự do chủ trương giới hạn và hạn chế tối đa sự can thiệp của nhà nước vào thị trường, phân quyền triệt để tất cả các lĩnh vực dịch vụ. Đối với người theo trường phái tân tự do, phải để thị trường được thả nổi, tự nó sẽ điều chỉnh trở nên lành mạnh, họ tin vào “bàn tay vô hình” điều tiết thị trường.

Trên thực tế, thị trường hoạt động với nhiều khiếm khuyết không tự chữa lành, các doanh nghiệp chỉ quan tâm đến lợi nhuận, dành ít sự chú trọng vào môi sinh / cộng đồng. Doanh nghiệp không đủ thời gian và công sức để đánh giá đầy đủ tác động của họ tới cộng đồng. Phải cần một thiết chế đứng ngoài, giám sát và bảo vệ công ích, quy định những điều luật nhằm mục tiêu phát triển bền vững, hạn chế sự tham lam bất chấp hậu quả của các doanh nghiệp. Chính vì lẽ đó, thuyết tân tự do không là phương án tối ưu, sự vận hành của thuyết tân tự do có nhược điểm là lấy đi những dịch vụ thiết yếu đảm bảo cơ bản quyền lợi cho tất cả mọi người, như giáo dục, y tế. Chất lượng dịch vụ an sinh xã hội không còn được bảo đảm. Tư nhân hóa lĩnh vực công như giáo dục, y tế, điện nước gây ra tình trạng bất bình đẳng tiếp cận quyền lợi cơ bản. Người nghèo, người yếu thế bị gạt ra khỏi hệ thống an sinh, trẻ em nghèo không được tạo điều kiện học tập cơ bản. Gây ra hệ lụy bất bình đẳng xã hội, người nghèo càng nghèo đi, không được cung cấp dịch vụ cơ bản, đối lập với người giàu càng giàu lên và được tiếp cận với những dịch vụ tốt nhất. Chênh lệch giàu nghèo gia tăng nhanh chóng do chủ thuyết tư nhân hóa toàn diện không kiểm soát. Mục tiêu nhằm làm suy yếu nhà nước phúc lợi.

Đối với thị trường, thuyết tân tự do gạt bỏ sự can thiệp điều tiết của nhà nước, không có sự can thiệp đúng mức của nhà nước, thị trường trở nên dễ dàng bị thao túng bởi một nhóm giàu có định đoạt luật chơi có lợi cho mình. Nếu không có pháp luật công bằng, chính sách bảo vệ đầu tư và cơ chế kiểm soát độc lập, ắt hẳn thị trường trở thành sân chơi độc quyền cho một nhóm mạnh về tiềm lực kinh tế. Luật chơi phải được giám sát bởi một trọng tài độc lập, công tâm là nhà nước. Những kẻ đầu cơ, thu hút vốn mà không có bằng chứng công việc thực tiễn, ắt bị hạn chế để tránh những tai hại trong tương lai.

Thuyết tân tự do cổ xúy chủ nghĩa tư bản cực đoan, coi thị trường, tiền bạc là chân lý, những gì không được định giá bởi thị trường thì bị loại bỏ.

Đây là một học thuyết ngầm thúc đẩy thay đổi xã hội theo hướng chạy theo giá trị vật chất, cổ xúy nền văn hóa vứt bỏ, được tuyên truyền với những mỹ từ dựa vào niềm tin tự do cá nhân, nó đe dọa nền đạo đức và giá trị đa dạng trong cuộc sống.

Hãy tìm hiểu thêm về tư liệu lịch sử nơi thực hiện thuyết tân tự do dưới đây

Đọc thêm: Chủ nghĩa tân tự do: Ý tưởng nuốt chửng cả thế giới/